Lees voor

Slaapstoornissen

Slaap. Een periode van rust die we nodig hebben om lichamelijk en geestelijk te herstellen. Pas als iemand niet goed slaapt, wordt duidelijk dat slapen niet zo vanzelfsprekend is als men vaak denkt. Veel mensen kampen met slaapproblemen en die problemen kunnen heel divers zijn van aard.

Iedereen heeft wel eens moeite met slapen of is overdag wel eens slaperig, vermoeid en daardoor prikkelbaar. Maar als de klachten lang aanhouden, kan er sprake zijn van een slaapstoornis. Aan een slaapstoornis kan een lichamelijk probleem ten grondslag liggen. Maar ook andere factoren kunnen een slaapstoornis veroorzaken. De gevolgen van een slaapstoornis voor iemands functioneren in het dagelijks leven verschillen per persoon. Het gebeurt regelmatig dat iemand zich niet bewust is van een mogelijk verband tussen klachten overdag en de kwaliteit van de slaap.

Goed of slecht slapen is een subjectief gevoel. Er is geen standaardnorm voor een 'goede gezonde slaap' omdat de slaapbehoefte per persoon verschilt. En soms zijn slaapklachten terug te voeren op verwachtingen, belevingen en gedrag.

Waar de ene persoon vindt dat hij prima slaapt, kan de ander met een vergelijkbaar slaappatroon het gevoel hebben dat hij slecht slaapt. Al er sprake is van een slaapstoornis, kan dit op verschillende manieren tot uiting komen.

• Slechte nachtrust:
  Mensen die ’s nachts slecht slapen, hebben vaak problemen met inslapen, of doorslapen. Of ze worden veel te vroeg wakker. Piekeren, stress, angst kunnen het slapen bemoeilijken. Soms spelen daarbij verkeerde slaapgewoonten een rol. Ook kunnen er lichamelijke of psychische stoornissen in het spel zijn. Voor een groot aantal slaapstoornissen bestaat een specifieke medische diagnose.
• Ongewild in slaap vallen overdag:
  Sommige mensen zijn overdag heel slaperig. Ze vallen zomaar in slaap zonder dat ze er iets aan kunnen doen. Overmatige slaperigheid overdag kan een teken zijn van een neurologische slaapstoornis zoals hypersomnie of narcolepsie. Maar ook een slaapapneu of een andere vorm van verstoring van de nachtelijke slaap kan leiden tot ongewenst in slaap vallen overdag.
• Verstoord slaap-waakritme:
  De hersenen regelen het slaap-waakritme door middel van de ‘biologische klok’. Dit ritme ziet er bij iedereen anders uit. Zo zijn er bijvoorbeeld uitgesproken 'ochtend-mensen' en 'avond-mensen'. De biologische klok kan ontregeld worden - bij voorbeeld als je naar een andere tijdzone reist. Bij sommige mensen wijkt de biologische klok van nature af. Soms is het slaap-waakritme zo afwijkend dat dit problemen geeft in het maatschappelijk functioneren. Er is dan mogelijk sprake van een een stoornis in het circadiane ritme.
• Afwijkende bewegingen of gedrag tijdens de slaap:
  Sommige slaapstoornissen uiten zich door lichamelijke onrust of afwijkend gedrag tijdens de slaap. Bijvoorbeeld slaapwandelen, angstaanvallen, bedplassen of tandenknarsen. Ook bestaan er bewegingsstoornissen in of rond de slaap, bijvoorbeeld het rusteloze-benen-syndroom.

Op dit moment zijn ruim tachtig verschillende slaapstoornissen bekend. Die kunnen leiden tot diverse klachten, zowel ’s nachts als overdag. Een slaapstoornis kan invloed hebben op iemands stemming, werk of schoolprestaties. ‘De slaappatiënt’ bestaat niet. De gevolgen van de slaapstoornis voor iemands functioneren verschillen per persoon. Slaapstoornissen worden ingedeeld in grofweg zes groepen.

Het gaat om insomnie (slapeloosheid), ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen (zoals slaap-apneu), hypersomnie (overmatige slaperigheid overdag), circadiane ritmestoornissen (ontregeling van de biologische klok), parasomniën (afwijkend gedrag tijdens slaap) en slaapgerelateerde bewegingsstoornissen.